Geschiedenis van Bedum

De vroegste geschiedenis van Bedum is verbonden met de ontginning van het Woldgebied ten noordoosten van Groningen. Het huidige Woldgebied wordt gekenmerkt door opstrekkende strokenverkaveling met smalle percelen, dat vrij laag ligt. In het verre verleden heeft dit gebied echter veel hoger gelegen en is het grotendeels met veen overdekt geweest. De woudgronden zijn eigenlijk restanten van voormalige hoogveen op zeekleigrond. Diverse opgravingen in de buurt van Bedum hebben veenrestanten aan het licht gebracht. Ook onder de Scheve Toren zijn veenresten gevonden, toen de toren in 1943 werd verstevigd om verdere verzakking te verkomen. 

De naam Bedum (Bethdem) duikt pas laat in schriftelijke bronnen op, namelijk in een bericht over gebeurtenissen die zich in het jaar 1214 zouden hebben afgespeeld. Toch is de nederzetting ongetwijfeld veel ouder. De naam Bedum behoort tot een namentype dat over het algemeen genomen een vroegmiddeleeuwse oorsprong kent. Bedum is namelijk een samentrekking van een oude persoonsnaam Bedo en het achtervoegsel - he(e)m en betekent: woonplaats van Bedo. De plaatsnaam behoort tot een generatie van heemnamen die ontstaan zijn tussen de vijfde en tiende eeuw. Van de oudste kern van Bedum, ten noorden van de Grootestraat, is inmiddels vastgesteld dat die te situeren is op een geïsoleerd liggend stuk, onvergraven en redelijk afwaterend, veen aan de rand van het woudgebied. Bedum zou dus in eerste aanleg een vlaknederzetting genoemd kunnen worden. De hier aangetroffen scherven van aardewerk worden uit de negende/tiende eeuw geschat, dierlijk botmateriaal zelfs nog iets ouder. Bedum zou daarmee tot één van de oudste bewoonde plaatsen van het Woldgebied gerekend moeten worden. De kleine kern van Bedum is pas op zijn vroegst in de twaalfde eeuw door ophoging met kleizoden omgevormd zijn tot een wierde-nederzetting met een recht stratenplan, waarvan de Grootestraat de hoofdas is. Deze wierde werd aan de zuidzijde begrensd door open water, de zogenoemde Oude Maar.

Uit laat-tiende-eeuwse bronnen kennen we ook een in de late middeleeuwen verdwenen Bedumerwolde, gespeld als Bedorouualda, Bedara uualda en Bederewalda. Er wordt gedacht dat dit een verdwenen plaatsnaam is die ten zuidenoosten van Bedum en iets ten oosten van Ellerhuizen gezocht moet worden, maar een nauwkeurige lokalisering hebben archeologen nooit kunnen vaststellen. Het zou echter ook een streeknaam voor het hele onginningsblok ten zuiden van Bedum kunnen zijn. In een document uit 1309 is voor het laatst sprake van wat dan Berewalde heet. Daarnaast is in een parochielijst, die uit het mdden of de tweede helft van de vijftiende eeuw moet dateren, wel nog een Asterabederwalda bekend. Dit Oostbedumerwolde moet in elk geval ten oosten van Ellerhuizen gelokaliseerd worden. Dat plaatsje had toen een eigen kerk, maar omstreeks 1500 blijkt het bij de parochie van Bedum te zijn gevoegd. In een overzicht van dorpen en parochies van circa 1508 wordt het helemaal niet meer genoemd, terwijl de naam ook als bijvoorbeeld boerderijnaam niet meer in bronnen opduikt. Er kan verondersteld worden dat dit dorpje rond 1500 ontvolkt geraakt is. (uit 'Onder vele torens', auteur R. van Schaïk e.a., blz. 15 t/m 17) 

Bedum in 2011

Bedum is tegenwoordig een dorp dat tien kilometer boven de stad Groningen ligt. De oppervlakte van de gemeente is 44,94 km², waarvan 0,39 km² water. Op 1 januari 2009 had het dorp Bedum 8.050 inwoners, de gemeente Bedum had 10.447 inwoners. De dorpen/gehuchten die onder de gemeente Bedum vallen zijn: Ellerhuizen, Onderdendam, Onderwierum, Sint-Annerhuisjes, Ter Laan, Noordwolde, Zuidwolde, Westerdijkshorn en Willemsstreek. Er zijn dus ruim 2000 inwoners over deze dorpjes verspreid. (http://nl.wikipedia.org/wiki/Bedum)